تاثیر مبانی فکری و عقیدتی شیخ زاهد گیلانی بر طریقت صفویه از منظر گزارش های درویش ابن بزاز توکلی

نویسندگان

عباس پناهی

چکیده

چکیده یکی از نگرش های صوفیانه و تاثیرگذاری که پیش از صفویه در ایران پا گرفت، طریقت زاهدیه بود که تاثیری انکارناپذیر بر مبانی فکری طریقت صفویه گذاشت. مهمترین گزارشی که حول محور زندگی و شخصیت شیخ زاهد و مناسبات او با شیخ صفی وجود دارد، کتاب صفوه الصفای ابن بزاز است. مولف این اثر به جهت وابستگی به خاندان صفوی ذیل شرح کرامات شیخ صفی ناخواسته به معرفی و عملکرد سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی طریقت زاهدیه می پردازد. با این که مآخذ عصر صفوی به ویژه مولف صفوه الصفا- ابن بزاز- سعی در پر رنگ نمودن تفکر و مبانی فکری شیخ صفی دارند، اما با نگاهی دقیق و استنباط های موشکافانه از نوشته های ابن بزاز می توان از تاثیر بی چون و چرای مبانی فکری زاهدیه بر شیخ صفی پرده برداشت. از سوی دیگر در مورد روابط شیخ صفی با شیخ زاهد گیلانی می توان گفت هرچند درویش ابن بزاز بر روابط مریدی و مرادی این دو صوفی تاکید دارد، اما با نگاه دقیق به روابط آنها می توان به این نتیجه رسید که شیخ صفی تا اندازه زیادی برای به نتیجه رسیدن اهداف شخصی خویش آگاهانه مریدی شیخ زاهد را برای خود برگزید. مقاله حاضر تلاش دارد تا با تکیه بر گزارش های ابن بزاز به تحلیل تاثیرپذیری شیخ صفی از طریقت زاهدیه بپردازد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

طریقت زاهدیه گیلان و تأثیر آن بر جریان تصوف صفویه

طریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب‌ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب می‌شود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن در مناطق مرکزی ایران به ویزه در بین حاکمان مغول نیز محبوبیت کسب نماید. مهم‌ترین وجه تمایز تفکر طریقتی شیخ زاهد توجه وی به امور د...

متن کامل

خاستگاه نیاکان شیخ زاهد و محل کنونی آرامگاه او

شیخ زاهد گیلانی مرشد شیخ صفی‌الدّین اردبیلی است. نه نیاکان شیخ زاهد ونه نیاکان شیخ صفی‌الدّین، هیچ‌ کدام از گیلان و اردبیل برنخاسته‌اند، ‌بلکه خاستگاه نیاکان هر دو آنها،‌ سَنجان بوده و نسب این مرشد و مرید به کردان می‌رسد. خاستگاه شخص شیخ زاهد هم در میان تالش‌ها بوده و چون تالش را همواره بخشی از گیلان دانسته‌اند، از این روی، او به گیلانی شهرت یافته و ظاهراً این پسوند گیلانی بعدها به آخر اسم شیخ زاهد...

متن کامل

ریخت شناسی اجتماعی طریقت زاهدیه و جامعه پیروان

طریقت زاهدیه به نمایندگی از گرایش سهروردیه، با اهدافی مشخص و از پیش تدوین شده در شمال غربی ایران و گیلان، از زیست، معیشت، اقدام و عمل معینی برخوردار بوده و بر اساس اسلوب‌ها و روش‌های آموزشی مکتب صحو و در رعایت کامل با احکام دین اسلام و وفاداری بر اساس تصوف وحدت وجودی، کار خویش را آغاز و توفیقات بسیاری بدست آورده بود. از جمله توفیقات آن، پرورش مریدان متعددی بوده که برجسته‌ترین آنها شیخ صفی­الدی...

متن کامل

هندسه در گنبد آرامگاه شیخ زاهد گیلانی: الگویی برای طراحی گنبد در کرانه جنوبی دریای خزر

این مقاله به بررسی طرح معماری گنبد آرامگاه شیخ زاهد گیلانی، یکی از آثار به جا مانده از اواخر دوران تیموری و اوایل دوران صفوی در لاهیجان، می پردازد. فرضیه پژوهش حاضر این است که طرح گنبد مورد اشاره، بر مبنای روابط و ترسیمات هندسی دقیقی شکل گرفته است و هدف از پژوهش حاضر آن است که از این هندسه پنهان پرده بردارد. در این مقاله پس از اشاره به اهمیت مطالعه طراحی گنبد هرمی خاص این بنا و نیز اشاره به جای...

متن کامل

تاثیر تفکر طریقت بر شکل‌گیری مجموعه مزار شیخ صفی‌الدین اردبیلی

معماری همواره به نوعی با یک تفکر بنیادین ارتباط داشته است. به نظر می‌رسد که مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به عنوان یکی از مراکز مهم عرفان و تصوف نیز متاثر از اندیشه‌ها و مفاهیم عرفانی بوده و این مفاهیم در شکل‌گیری معماری این مجموعه تاثیرگذار بوده باشد. مجموعه شیخ صفی‌الدین در طی دوره‌های مختلفی ساخته شده است اما در متون تاریخی آمده است که صدر الدین موسی – فرزند و جانشین شیخ – نظم و نسق بقعه را خ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام

ناشر: دانشگاه تبریز

ISSN 2251757X

دوره 5

شماره 9 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023